Begroting 2023

Begroting 2023

Wat ging er vooraf aan deze begroting? Een kaderbrief. Het argument om toen geen kadernota aan te bieden, was dat er nog veel onzekerheden waren. In deze begroting zouden we meer duidelijkheid mogen verwachten. Niet alleen over de effecten van Haags beleid, maar ook helderheid over de ambities van dit college en deze coalitie.

Helaas leest het vooral als, doorzetting van bestaand beleid, maar dan een stukje duurder.

Het zijn niet alleen externe factoren die deze begroting beïnvloeden, maar juist interne factoren spelen een belangrijke rol in de haalbaarheid. Een beleidsarme begroting had daarom misschien beter gepast bij de uitvoeringskracht van onze organisatie.

Na de technische bespreking en de daaropvolgende commissie blijft namelijk één zin hangen, “na deze begroting gaan we het hard maken”. En dat is een heel lijstje:

Treasury: hoe gaan we om met ons vermogen en vooral; hoe lenen wij geld en hoeveel? Doen we dat aflossingsvrij, of lossen wij af en ontzien we toekomstige generaties?
Grondbeleid: in deze begroting gaan we veel geld lenen, maar nog niet om grond aan te kopen. Terwijl onze grondvoorraad de komende periode opraakt. En dat na jaren waarin de hoge schuldquote werd verdedigd met het argument, “er staat veel grond tegenover”.
Beheerplannen: dit college zet de ingezette ambitie van het vorige college voort; begrotingen niet meer op detailniveau per straat en schoolgebouw, maar juist meerjarig onderbouwd door middel van beheerplannen. We hebben er inmiddels enkele gezien, maar de meeste van die plannen zijn er nu nog niet.
Het Meerjarig InvesteringsPlan: Deze komt veelvuldig voorbij, maar ook deze onderlegger volgt na deze begroting.

Dit maakt het verdraait lastig om onze controlerende taak uit te voeren op deze begroting.

Wij kiezen er daarom voor om de gekozen meerjarige richting ter kennisgeving aan te nemen bij deze begroting. In het raadsbesluit (beslispunt 9) verzoekt het college immers om in te stemmen met een investeringsplafond van 42 miljoen en jaarlijks minimaal 5,1 miljoen voor wegenonderhoud te reserveren. 42 miljoen schuld, zonder dat wij hebben besproken hoe wij hiermee om zullen gaan? Dat lijkt ons een slecht idee. En zo’n open einde voor wegenonderhoud, dat vinden wij ook niet verantwoord. Die ‘ter kennisgeving’, ipv ‘instemmen met’ leggen wij door middel van een AMENDEMENT met onderwerp “zorgvuldige afweging MIP” aan u voor. Wij dienen deze samen in met CDA, BI en VVD.

Ook het mandaat op het strategisch aankopen van grond, vinden wij nu even geen goed idee. Want, hoe gaat het college dit betalen, met nog meer vreemd vermogen? Daarom ook op beslispunt 11 een AMENDEMENT met als titel niet verlenen mandaat voor strategische grondaankopen, ook deze dienen wij samen met CDA en BI in. Wij zien overigens wel risico in de alsmaar kleiner wordende grondpositie voor met name de ontwikkeling van sociale woningbouw. Juist door als overheid gronden aan te kopen met dat doel, voorkomen wij toenemende afhankelijkheid van marktpartijen en zijn wij zelf in staat op projectniveau scherpe doelen te stellen; daarom MOTIE Grondexploitatie.

Wij willen dus eerst duidelijkheid. Op treasury, beheerplannen, investeringsplannen en grondbeleid. Daar mogen wij de komende maanden namelijk heel wat verhelderende plannen over verwachten van dit college.

Waar het college nu haar financiering nog rond rekent met een stevige uitbreiding van de leningportefeuille en een geringe OZB verhoging, zou de zojuist gewenste duidelijkheid wel eens om veel zwaardere maatregelen kunnen vragen. Om die duidelijkheid te verkrijgen dient het CDA straks een motie in die wij mede ondertekenen.

Met elkaar kunnen wij zien dat onze schuldquote gierend omhoog schiet, terwijl onze grondpositie jaar op jaar daalt. Daarbij staat de gemeente voor een enorme groei opgave. Alles bij elkaar lijkt hier dus sprake te zijn van een paarse krokodil van formaat. Iedereen kan het zien, maar een stevige strategie ontbreekt voorlopig nog. De heer Buitenhuis stelde in de commissie niet voor niets hardop de vraag of we de rekening zo niet naar de toekomstige generaties doorschuiven? Maar onder het mom van, “we willen het er binnenkort graag met u over hebben”, aldus de wethouder in de commissie, moet eerst de voorliggende begroting worden geaccordeerd.

Daar verbinden wij samen met het CDA, BI en VVD dus een aantal voorwaarden aan zodat wij als raad onze controlerende en kaderstellende taak kunnen blijven vervullen.

Over de kaders die uit deze begroting gehaald kunnen worden, wil ik namens Pro’98 nog een aantal punten maken en opmerkingen plaatsen.

Armoede
Mensen in armoede nemen minder deel aan de samenleving en blijven daardoor achter. Hiervoor zijn minima-regelingen in het leven geroepen, maar die worden helaas nog te weinig of niet gebruikt. Dit kan verschillende oorzaken hebben; het is bijvoorbeeld simpelweg niet bekend, of men schaamt zich ervoor om er aanspraak op te maken. Onlangs heeft het Nibud ons (naast de welverdiende complimenten) ook geadviseerd om het aanvragen van en de toegang tot de regelingen te versimpelen. Ons lijkt een Barneveld-pas naar voorbeeld van de Utrechtse U-pas hier een goede manier voor. De U-pas is een gratis pas voor mensen met een laag inkomen, de minima dus. Met de U-pas kan het hele gezin meedoen aan sportieve en culturele activiteiten en krijg je korting bij o.a. musea, bioscopen en toeristische attracties. Bepaalde minima-regelingen die we al hebben, kunnen we dus makkelijk in dit model omzetten, zodat deze doelgroep meer gaat deelnemen aan de samenleving. Door deze pas, krijgen we dan hopelijk de doelgroep ook meer en beter in beeld. Hiervoor dienen wij de MOTIE ‘Barneveld-pas’ in.

Energie en klimaat
We hebben volgens experts nog twee keuzes, radicale maatregelen, of radicale klimaatverandering. De tijd van ‘het verschuift misschien een beetje’ zijn we inmiddels voorbij, het klimaat wordt extremer en grilliger, oktober was de warmste maand ooit gemeten in Europa! Dit maakt dat wat wij doen op dit terrein vooral effectief moet zijn. Dus geen tijd verspillen aan onderzoek naar discutabele energievormen als geothermie en mestvergisting. In onze regio lijkt succesvolle exploitatie hiervan gering. In onze gemeente in het bijzonder, want o.a. belangstelling voor het drinkwater en afwezigheid van grote warmtebronnen, lijkt hier roet in het eten te gooien. Daarbij is geothermie vaak rendabel in huizen die met de ramen open worden gestookt. Goed geïsoleerde huizen verbruiken te weinig energie en passieve woningen hebben al deze warmte überhaupt niet nodig. Wat wij ook verspilde energie vinden; mestvergisters. Deze installaties draaien vooral goed, als er grondstoffen worden bijgemengd die ook prima als voedsel gebruikt kunnen worden. Wat overblijft, het digestaat, blijft een geconcentreerde massa van afvalstoffen, stikstof en fosfaat verdwijnen hiermee niet. En daarbij, er is nu al te weinig aanbod van mest om de huidige vergisters draaiend te houden…

Wat wij wel willen?

De energievraag moet omlaag, dus isoleren is de basis. Nieuwe huizen hebben zo’n kleine warmtevraag, dat lossen wij met warmtepompen of aardwarmte netjes op. De provincie wil doorpakken op wind, de rijksoverheid kijkt naar onze snelweg-bermen, en interessant, ondernemers willen doorpakken met wind op Harselaar, zie de Barneveldse Krant van 5 november. De samenleving zet, onder druk van stijgende energieprijzen, versneld stappen naar duurzame energiebronnen. Maar wanneer gaat de knop bij dit college om en stoppen ze met afwachten? Wij kunnen hier meters maken. Maar als u te lang blijft wachten, dan neemt de provincie deze rol over, en zo lazen wij gisteren in de Volkskrant, de EU wil met een noodwet vergunningsprocedures op windparken en zonnevelden terugbrengen tot een maand of maximaal een jaar. De hoop dat wij dan nog rustig kunnen spreken over coöperaties waarin onze inwoners en bedrijven kunnen participeren, is volgens mij dan wel vervlogen. Daar waar u 40 laadpalen gaat plaatsen, kies alstublieft voor bi-directionele palen. Zo kunnen wij in woonwijken het stroomnet stabiliseren door met alle elektrische auto’s samen, één grote accu te vormen. Dit kost meer, maar is een waardevolle investering voor nu en de directe toekomst. Graag een toezegging.

Groen en Biodiversiteit:
Dit college geeft gelukkig een vervolg aan biodiversiteit. Onder andere met het bomenbeleidsplan, het landschapsplan en het vergroeningsplan Barneveld centrum. Wel missen we concrete opvolging van een aantal eerder aangenomen moties:

De aangenomen motie van Pro’98 om structureel geld voor biodiversiteit beschikbaar te maken is niet in deze begroting opgenomen.
De motie van Pro’98 met de oproep om groenstructuren in het buitengebied te herstellen, zien wij ook niet terug.
Wij hebben ook begrepen dat op dit moment geen uitvoering wordt gegeven aan onze ‘poen voor groen’-motie omdat dit niet zou passen in de nieuwe omgevingswet. Pro’98 vind het belangrijk dat hier zo snel mogelijk duidelijkheid over komt, omdat wij vinden dat als er groen wordt weggehaald, hier ruimhartig voor moet worden gecompenseerd. Kan het niet in groen, dan in geld wat we stoppen in een fonds om weer nieuw groen te realiseren.
Wij hebben samen met Lokaal Belang meerdere moties ingediend om voortvarend met de groene slinger aan de slag te gaan. Ook hier zien we in de begroting niets van terug. De hekken vervangen voor hagen in het Voorthuizen zou al een mooi begin zijn.Graag een toezegging dat het college op korte termijn terugkomt op de uitvoering van deze voorstellen vanuit de Raad.

Naast voortzetting van bestaand beleid, staat de begroting vol met onderzoeken. In ieder geval twee daarvan willen we schrappen. Wij vinden het onzinnig om nu een onderzoek naar afvalinzameling uit te voeren, zeker in een jaar waarin alles duurder wordt, behalve dat. Dus daarvoor dienen wij een Amendement in samen met het CDA met de titel: Geen Onderzoek Afvalinzameling. Bij capaciteitsproblemen in dit huis vinden wij zo’n onderzoek geen prioriteit hebben. Veel informatie is al ruim beschikbaar.

De kalversector:
Deze sector staat voor grote uitdagingen. Als de provincie een regeling openstelt om uitgekocht te worden, dan wordt er vanuit deze sector massaal ingetekend. Maar uiteindelijk is het de keuze van een ondernemer om zijn bedrijf klaar te maken voor de toekomst. Wij vinden het onjuist om hiervoor belastinggeld ter beschikking te stellen. Dit hebben we eerder al een gedaan in een verkenning, waarna het college heeft toegezegd dat het hierbij zou blijven. Het maatschappelijk belang van dit onderzoek is nul. Anders dan bij de pluimveesector is het primaire belang hier niet de volksgezond door fijnstofreductie, maar is het hoofddoel het ontwikkelen van een duurzaam bedrijfsmodel. Wat ons betreft wordt dit geld wel maatschappelijk nuttig besteed. Daarom voegen wij met het AMENDEMENT GEEN ONDERZOEK VERBREDING KALVERSECTOR dit eventueel vrij te komen geld toe aan de voucherregeling voor het Schaffelaartheater.

En nu we toch in het buitengebied zijn, de grootste uitdaging voor onze agrarische gemeente, vormt de toekomst van ons grote buitengebied, daarover missen wij nog steeds regie vanuit dit huis. Wij hebben in ons verkiezingsprogramma gepleit voor een ontwikkelingsmaatschappij in kader van de landbouw transitie gecombineerd met een investeringsfonds. Hoe gaat ons buitengebied eruit zien? Wij willen de regie graag houden op deze ontwikkelingen en hebben nu het gevoel dat wij vooral wachten op wat komen gaat.

Dorpsvisie
Pro’98 hecht groot belang aan dorpsplannen als onderlegger voor concrete investeringen in de verschillende kernen. Het realiseren van een skatebaan in Voorthuizen is een voorbeeld van een in een dorpsvisie opgenomen idee. De motie van LB steunen wij dan ook van harte. Wij willen graag op korte termijn duidelijkheid over de status van de verschillende dorpsplannen en wat we al hebben gerealiseerd. Graag een toezegging!

FoodValley:
Ik heb vanaf deze plek al meermaals het belang van de eiwittransitie bepleit. Wat dit vooral betekent, is dat wij met elkaar minder dierlijke en meer plantaardige eiwitten gaan eten. Dit is voor iedereen beter, van de mens, de natuur en het klimaat. Navraag leert dat de eiwittransitie die dit college nastreeft, zich vooral concentreert op de eiwittransitie op diervoedingsniveau. Ik denk dat we daarmee de focus verkeerd leggen; dit is oud denken. Als we in de toekomst nog FoodValley willen heten, dan moeten we ons vooral richten op plantaardige eiwitten voor humane voeding!

Inclusie
Op pagina 15 van de begroting lazen we twee korte alinea’s over de Inclusie Agenda. Ten eerste zijn we blij dat het college wil zorgen voor een toegankelijke samenleving die voor iedereen inclusief is. Nu missen we, als we het het rijtje opgesomd zien (beperking, gender, geaardheid of levensovertuiging), nog wel een woordvoerder aan tafel als u deze agenda, haar doelstellingen en activiteiten gaat bespreken.

Alleen de Gehandicapten Raad en de Adviesraad Sociaal Domein dekken wat ons betreft de lading niet. We roepen dan ook op, middels MOTIE met onderwerp Inclusie Agenda (deelnemende partijen), om ook COC Midden Gelderland voor onze LHBTIQ+’ers uit te nodigen.

Inclusie gaat verder dan beperking, gender, geaardheid en levensovertuiging. Ook culturele identiteit en leeftijd zijn van belang om in overweging te nemen als u streeft naar een toegankelijke samenleving. We roepen het college dan ook op om bij het opstellen van het beleidskader Inclusie leeftijd en culturele identiteit ook mee te nemen. En daarbij te zoeken naar organisaties die daarbij zouden kunnen helpen. Hiervoor dienen wij de MOTIE met het onderwerp Inclusie Agenda (reikwijdte) in.

Arjen Korevaar