28 jun Algemene beschouwing: ‘De grootste verbouwing van het buitengebied in decennia’
“In deze financieel moeilijke tijden schuiven we keuzes niet voor ons uit en zijn we eerlijk over wat wel en niet kan. Het college wil daar zorgvuldig in zijn, op basis van wat we zien en horen in de stad, maar ook op basis van wat de stad in de toekomst nodig heeft” …aldus het college van Amsterdam
Maar nu zijn we in de Barneveldse werkelijkheid aanbeland. Dit college legt bewust geen kaders voor, want, zo stelde de wethouder in de commissie; daar is hij nog niet aan toe en ‘er was in 2023 al genoeg voor 2024 begroot’. Ik vraag me af waarom we vanmiddag bij elkaar zijn om te beschouwen, dit dreigt een wel heel algemene politieke beschouwing te gaan worden… Moeten we onze agenda in november vrijhouden om vanaf vier uur ‘s middags het nog eens dunnetjes over te gaan doen? Tot zover mijn input voor de agendacommissie.
Sociale en ecologische grenzen
Laten we gaan beschouwen; “Onze huidige manier van leven stuit op economische, sociale en ecologische grenzen” zei Koning Willem-Alexander in de troonrede afgelopen september. We kunnen er niet langer om heen, de wereld zit aan zijn ecologische limiet en de consequenties voelen wij ook in onze gemeente. Of misschien juist hier. Want als er gesproken wordt over stikstofdepositie en Natura 2000 gebieden, dan wordt er naar de gemeente Barneveld gekeken. Wij hebben het in overvloed binnen en buiten onze gemeentegrenzen en met beiden gaat het niet goed. Wij staan voor de grootste verbouwing van het buitengebied in decennia.
Dat veranderende klimaat heeft de gevolgen van de energiecrisis afgelopen zachte winter nog enigszins getemperd. Maar ook daar staan we aan de lat, we moeten alternatieven vinden voor energiebronnen die juist bijdragen aan opwarming en aan het instandhouden van schurkenstaten. Voorlopig komen wij in Barneveld niet verder dan de zon.
Wat deze energiecrisis ook heeft geleerd, is dat de ongelijkheid in Nederland groeit. Mensen die investeren in zonnepanelen, isolatie en warmtepompen hebben juist nu een historisch lage energierekening. Mensen die afhankelijk zijn van hun verhuurder, of geen financiële buffer hebben kunnen opbouwen, zien hun kosten op alle gebieden stijgen. Vaste lasten, boodschappen en vervoer.
Na deze beschouwende alinea’s, terug naar voorliggend stuk.
Weinig moeite gestopt in deze kadernota
Ik denk dat er met onze kadernota iets aan de hand is. Sorteert dit college voor op het einde van de kadernota? Er kunnen allerlei redenen zijn om geen kaders op papier te zetten. Corona, capaciteit, circulaires, chronische ideeën-armoede, maar die argumenten verliezen hun waarde als het bij de begroting over vier maanden wel blijkt te kunnen.
Er gaat in dit huis iets fundamenteel verkeerd als het gaat over planning. De kwaliteit van de kadernota rammelt, zowel inhoudelijk als op leesbaarheid. Maar het echte probleem is dat het leest alsof werkelijk niemand de moeite heeft genomen om het stuk integraal door te nemen zodat het inhoudelijk sterk is, gestoeld op visie en voor een lekenbestuur leesbaar. In sommige gemeenten wordt de kadernota een perspectiefnota genoemd. Dat zouden wij graag hebben gelezen.
Van een college mag je verwachten te anticiperen op omstandigheden, visie te ontwikkelen voor wat komen gaat, beleid te produceren en afwegingen te maken die van invloed zijn op onze begroting en impact hebben op onze inwoners. In plaats daarvan vraagt het college de raad om allerlei onderzoek te mogen doen. Voorzitter, daar hoeft deze raad geen toestemming voor te geven, dat had Pro’98 nu eindelijk in deze kadernota willen lezen: regeren is toch vooruitzien; welke richting wil het college op?
Het lezen van deze kadernota voelde een beetje als tijdverspilling. Toon dan bestuurlijke moed en stuur een brief. ‘Het lukt nu niet, we doen het volgend jaar beter en we besparen onze ambtenaren de moeite.’ Een kadernota sorteert immers voor op de begroting zodat daarin alleen nog kleine bijstellingen gedaan worden. Binnen eerder vastgestelde kaders, aldus de Bestuurs Academie. Graag horen we van het college waarom deze uitgebreide kadernota met weinig inhoud op deze manier nodig was?
En komen er dan straks grote bijstellingen in de begroting?
Pro’98 verwacht het niet. Want het is inmiddels eind juni. In juli en augustus zijn ambtenaren op vakantie. Vanaf september wordt er hard gewerkt om de begroting in oktober op de collegetafel te krijgen. Ideeën over grote bijstellingen hadden er nu al moeten zijn, of zijn die ergens op de plank blijven liggen tot morgen?
Voorstellen van Pro’98
In het kader van, ”komt u toch vooral zelf met kaders”, hebben wij een motie voorbereid waarin Pro’98, CDA en Burger Initiatief stellen wat wij verwachten van een kadernota en uitspreken dat wij het instrument kadernota van grote waarde vinden en niet willen samenvoegen in een begrotingsvergadering.
Daarnaast dienen wij een motie in waarin wij het college oproepen om realistisch te gaan plannen. Wij denken namelijk dat het probleem niet in het begroten zit. Als voorbeeld van niet-realistisch plannen pak ik het Pastoriebos er maar even bij. De door de raad gevraagde royale compensatie voor verdwenen bomen, werd beantwoord met een participatietraject dat, één: ongelooflijk veel geld kost en twee: door gebrek aan capaciteit nog steeds niet is uitgevoerd. Het leek alsof het hele participatie-wensenlijstje integraal toegepast moest worden. Begroten was het probleem niet, carte blanche moest het worden, de planning, daar loopt het op vast. En daarom de oproep: college, ga roeien met de riemen die u wel hebt. Ga met de stofkam door beleidsambities die worden doorgeschoven en maak uw doelen inzichtelijk, effectief en uitvoerbaar.
Deze kadernota heeft uiteindelijk twee kaders die wel vaststelling behoeven. Geld voor Programma Waardevol Buitengebied en compensatie voor maatschappelijke en culturele instellingen.
Bij het Programma Waardevol Buitengebied, willen wij voorwaarden meegeven in een motie. Wat ons betreft wordt dit geld alleen ingezet om Rijks- en Provinciaal beleid uit te voeren en voor landschapsherstel. Het is enkel beschikbaar voor boeren die daadwerkelijk kiezen voor transitie, landschapsbeheer of technische maatregelen die wetenschappelijk bewezen zijn. Wij brengen nog eens ons plan voor het oprichten van een ontwikkelingsmaatschappij vitaal platteland in herinnering. Want als er één sector gebaat is bij visie en een reëel perspectief, dan is het wel de agrarische. Een ontwikkelingsbedrijf om boeren in hun transitie te begeleiden en een fonds om projecten mogelijk te maken. Past dit in de strategie van het college om de grootste verbouwing van ons buitengebied in decennia vorm te gaan geven? En klopt u voor het vullen van het fonds dan ook even aan bij de financiers en toeleverende bedrijven die jarenlang vooral geprofiteerd hebben van deze hardwerkende boeren?
Tussen de regels doorlezen
Wethouder Oosterwijk sprak in de commissie de woorden “wat we niet opgeschreven hebben, is nog belangrijker dan dat wat we wel opgeschreven hebben”. En daarom benoem ik zelf nog een paar zaken die Pro’98 niet teruggelezen heeft, maar daarom niet minder belangrijk zijn:
- De railterminal is een stille dood gestorven. Mogen wij concluderen dat nu ook het college de stekker eruit heeft getrokken, het restantbedrag van ca 115.000 euro teruggestort kan worden in de algemene reserve? Zo nee, wat is de grondslag om dit niet te doen?
- Barneveld blijft groeien, en dus gaan wij er vanuit dat het college actief initiatieven voor het Openbaar Voortgezet Onderwijs blijft ondersteunen.
- Er liggen prachtige beleidsstukken op de plank, zoals het biodiversiteitsplan. Stof ze af, breng ze in bedrijf.
- Voor Bloemendal zouden wij graag horen of het mogelijk is om een voorzieningenstrook in het verlengde van het hulpverleningscentrum te realiseren. Op die manier kunnen we een nu nog ontbrekende geluidsbuffer realiseren tussen de A30 en de nieuwe woonwijk Bloemendal.
Moties houtstook, ecologische grens en speelvoorzieningen in centra
Nog onbesproken zijn twee moties over houtstook die wij zullen indienen; een motie over het overschrijden van de ecologische grens en een motie over speelvoorzieningen in de dorpscentra. Zoals de gemeente Ede het Marktplein heeft vernieuwd, dat zou toch geweldig zijn om ook op ons Torenplein te realiseren? Laat onze Jan kijken naar spelende kinderen in plaats van die al jaren groen gekleurde badkuip.
Arjen Korevaar