08 nov Begroting 2024 – Een sobere begroting in afwachting van te maken keuzes
Pro’98 blikt bij deze begroting eerst terug, voordat we vooruitkijken. Dus ik begin met een stukje reflectie op 2 jaar begrotingscyclus met het huidige college. Dat begon in 2022 rooskleurig: “Een solide verhaal voor de lange termijn”. Oke op een klein foutje na. Maar geen zorgen, aldus de wethouder afgelopen januari, al ziet hij het liefst een verlaging van de schuldpositie. Nog een paar maanden later blijkt onze financiële positie “een mega uitdaging” te zijn. Geen paniek, wel urgentie, alles is bespreekbaar en niets is heilig, aldus de wethouder financiën…. Maar gelukkig zijn we inmiddels weer drie maanden verder en mogen de schulden weer verder oplopen van dit college en is er alle tijd om “de financiën voor de toekomst houdbaarder te maken” Einde citaat.
Er vallen twee dingen op:
1. De wethouder is bij deze begroting in tegenstelling tot de presentatie van eerdere financiële stukken niet meer naar buiten gelopen voor de foto. Wellicht was het slechter weer dan voorspeld.
2. En als deze trend doorzet dan is de verwachting voor 2024 niet heel zonnig.
Maar niets zo veranderlijk als weer.. behalve de voorspellingen van de heer Oosterwijk dan.
Terug naar de avond van de kadernota van juni. Er werd een verdwaasde felicitatie uitgedeeld, maar feestelijk konden we de sfeer niet noemen. Een gedeelte van deze raad had zijn afkeuring uitgesproken over de voorgelegde Kadernota. Een stuk dat de opmaat vormde voor dat wat wij vanavond met elkaar bespreken.
Belangrijkste kritiek was toen dat het college de raad onvoldoende in positie bracht om keuzes te maken. Het ontbrak aan beleidskeuzes, bezuinigingskeuzes en/of lastenverzwaringen. Pro’98 zei toen: “Wij missen een college dat denkt in kansen en durft bij te sturen.” “In tijden van grote opgaven komt dit college niet verder dan de conclusie dat het uitvoeren van reeds bestaand beleid uit vorige raadsperiodes een heel fijn kader is.” Het moet gezegd, bijsturen; daar hebben we onlangs wel wat voorbeelden van gezien, zoals bij de Oranjevereniging en het Streefbeeld en Toetsingskader Landelijk Gebied 2040. Het verloop van beide pogingen had misschien nog niet direct de gewenste uitwerking, maar we hebben voorzichtige stapjes gezien.
Wij doen vanavond een poging om de begroting te controleren vanuit de context van de Kadernota van afgelopen juni. De theorie leert dat bij een magere kadernota ook een magere begroting hoort. En noem het een lichtpuntje, grote beleidskeuzes hebben wij niet teruggevonden in deze begroting. Zoals het college in de commissie opnieuw stelde, is de gemeente nog steeds bezig met afmaken van het werk waaraan we begonnen zijn. En dan komen we eigenlijk wel bij de rode draad in deze begroting. Keuzes maken hoeft ook nu nog niet, ondanks de alarmistische woorden begin juni, maar het komt steeds een beetje dichterbij, misschien wel in de komende Kadernota.
En op die beweging sorteert deze begroting voor. Het is momenteel nog niet Barneveld Groeit, maar het Gemeentehuis Groeit. Waar we een organisatielaag hebben zien verdwijnen in een reorganisatie die begon in 2021, komt er in opeenvolgende begrotingen weer van alles terug. De burgemeester krijgt opnieuw een strateeg in zijn kabinet, de gemeentesecretaris een interne communicatiespecialist. En zo wordt het fundament gelegd voor wat door het concern team een strategisch team wordt genoemd.
En vinden wij deze verzwaring van de organisatie erg? Nee, dat niet per se. Want ervaringen uit het recente verleden leren ons ook dat strategie de kurk is waar de zaak op drijft. En na een langdurige reorganisatie, kunnen wat verfrissende, strategische inzichten best behulpzaam zijn en ook voor de samenhang binnen het college, kan wat strategisch vernuft best helpen.
Wat wij echter wel bezwaarlijk vinden, is dat de raad steeds minder keuzes lijkt te maken. Beleidsstukken, visiedocumenten… de raadsagenda halen ze maar zelden. Onlangs kwam er nog eentje tot in de commissie, maar door weerstand vanaf de tribune hield het daar ook op.
Onze begroting telt slechts vier programma’s. De programma’s 1 & 3 zijn samen al goed voor 133 miljoen van de totale 180 miljoen op onze begroting. Vanavond wordt ons gevraagd om die programma’s te autoriseren. Dat betekent zoveel als, binnen Programma 1 krijgt het college de ruimte om naar eigen inzicht te schuiven met 66 miljoen euro. Zolang het maar binnen het programma blijft, heeft het college de raad niet nodig.
Het is een beeld dat niet alleen in begrotingen te zien is, maar ook in commissies zijn zinnen als, “u ziet binnenkort of het in het MIP staat”, “In het MIP… daar kunt u bijsturen”. Of, “het past binnen de bestaande beleidskaders, dus wij hoeven u als raad niet om instemming te vragen” …dit zijn terugkerende sound bites. Zo lijkt het bijna alsof deze raad 50,5 week aan het wachten op de 1,5 week dat zij iets van haar eigen begroting mag vinden.
Om deze onbalans te repareren, welke is ontstaan door het bijstellen van onze financiële verordening in 2022, stellen wij per amendement voor om het autorisatieniveau op programmaniveau te houden, maar zolang het aantal programma’s nog niet is uitgebreid, bij wijzigingen op productniveau deze te melden in de tussenrapportage. Dit is een werkwijze die overigens ook in het jaar 2023 werd toegepast in de tussenrapportage. Op die manier houdt de raad grip op het gemeentelijke huishoudboekje.
Wij zien de ontwikkeling van het Meerjaren Investering Plan en we snappen het nut als het gaat om de lange termijn ontwikkeling, maar geacht college, deze raad is geen betaalde klankbordgroep. Het college bereidt keuzes voor, de raad bepaalt welke kant de gemeente op beweegt. In die geest hoort een ambtelijke organisatie te werken, op uitvoerend, maar zeker op strategisch niveau. Daarom stellen wij samen met BI en het CDA in een amendement met de titel “overzicht (nieuwe) investeringen wel en niet bespreken” een aantal wijzigingen van keuzes voor om onderwerpen wel of juist niet met de raad te bespreken.
Voorzitter, ook deze begroting is een momentopname. De wereld om ons heen staat niet stil. Wij verwachten van het college dat als er projecten zijn die na vanavond en dus in de komende maanden tot een afronding komen in de voorbereiding, denk aan de ontwikkeling van extra padelbanen op de tennisclub of de gesprekken rondom de sporthal in Kootwijkerbroek, dat het college dan met een financieel voorstel naar ons als raad komt. Ook als het nog niet is opgenomen in het uitvoeringsplan dat we als raad vanavond vaststellen. Graag een toezegging.
En om vanuit de kernwaarden van Pro’98 deze begroting nog te versterken op de thema’s sociaal, groen en inclusieve samenleving hebben wij nog een aantal zaken die we hier bij de raad willen neerleggen:
In de begroting wordt geld beschikbaar gemaakt voor Visit Regio Barneveld. Wij hebben in een eerdere commissie bespreking aan het college gevraagd om deze organisatie in bestuurlijke zin te versterken, te verversen en te verduidelijken. Wij willen dat opdrachtgeverschap en opdrachtnemerschap op een duidelijke wijze gescheiden worden. Dit moet zichtbaar worden in de bestuursstructuur van deze organisatie. Wij vragen het college deze uitspraak bij toezegging in deze vergadering te bekrachtigen.
In deze begroting spreken we over economie en circulaire economie. Voorzitter, wij denken dat één verhaal moet zijn, want in 2050 moet onze economie circulair zijn. Graag een toezegging dat we in de Kadernota 2025 met één verhaal op de economie gaan werken en circulariteit niet langer een paragraaf in het hoofdstuk klimaat is.
Wij zien bij organisaties die werken met vrijwilligers, dat het lastig is om vertrouwenspersonen aan te trekken. Binnen een professionele vrijwilligersorganisatie is het onhandig om daarvoor een oud-bestuurslid te vragen. Daarbij is een vertrouwenspersoon tegenwoordig ook vaak geaccrediteerd om deze rol in te vullen. Wij willen graag dat de gemeente een mogelijkheid biedt aan vrijwilligersorganisaties om een beroep te kunnen doen op een externe vertrouwenspersoon, of de eigen vertrouwenspersoon daarvoor op te leiden. Dit is een werkwijze die landelijk vaker wordt toegepast. Een mooie plek om dit onder te brengen zou bijv. Welzijn Barneveld kunnen zijn. (motie onderzoek naar vertrouwenspersoon)
De gemeente Barneveld is nog niet rijkelijk bedeeld met inclusieve speelplekken. Wij hebben goed geluisterd naar het pleidooi van Jantje Beton en ook ouders uit onze gemeente gesproken die hebben gepleit voor specifieke aandacht voor deze inwoners van onze gemeente. Wij dienen daarom een motie in om in te zetten op inclusief spelen in de centra van onze dorpen.
Wij willen incidentele middelen voor het Poultry Expertise Center na 2024 laten vervallen. Wij zijn van mening dat de pluimveesector inmiddels prima zelf in staat is om een dergelijke voorziening zelf te financieren. Het verwondert ons dat het Calf Expertise Center inmiddels ook al onderdeel van de begroting blijkt te zijn geworden. In de Begroting van 2023 werd nog gesteld onderzoek te gaan doen naar een verbreding van het PEC met het CEC, daar was Pro’98 toen ook al tegen. Over resultaten van dat onderzoek zijn we niet geïnformeerd. Wij vinden dat sectorspecifieke ondersteuning voor commerciële partijen en brancheverenigingen niet tot de kerntaak van de gemeente behoren. Per amendement stellen wij een aanpassing in de begroting voor.
Voorzitter, gisteren viste fractievoorzitter Arjen Korevaar vier kleine flesjes uit zijn tuin. Twitter leerde hem dat dit GHB ampullen betreft. Hij had het ook even in de fractieapp kunnen vragen. Pro’98 vindt het tijd om door middel van onderzoek de drugsproblematiek in onze gemeente in kaart te brengen. Een goed instrument hiervoor is een rioolwateronderzoek. Wij stellen samen met LB in een motie voor om dit onderzoek uit te gaan voeren.
Wij zijn van mening dat onderzoek naar alternatieve energiebronnen zich vooral moet concentreren op haalbare initiatieven. Wij vinden monomestvergisting en ultradiepe geothermie daar zeker niet toe behoren voor de nabije toekomst. Daarom stellen wij per Amendement voor deze optie uit de begroting te schrappen en ons in te zetten voor haalbare vormen van duurzame energie.
Voorzitter, het komt voor dat mensen hulp nodig hebben, die niet goed past in gemeentelijk beleid. Maar hulp buiten bestaande kaders kan soms net het verschil maken voor iemand die bijv. bij een sollicitatie met een stralende glimlach binnen durft te komen omdat hij een tandarts heeft kunnen betalen. Wij willen dit soort maatwerk van harte ondersteunen en daarvoor het potje met het label ‘Tussen wal en schip’ aanvullen, daarvoor hebben wij een motie!
Arjen & Frank